Hout stoken blijft toegelaten!
GREEN DEAL HUISHOUDELIJKE HOUTVERWARMING WIL UITSTOOT HALVEREN
BINNENKORT VERPLICHT CERTIFICAAT VOOR INSTALLATEUR VAN HOUTKACHELS?
Hout stoken blijft toegelaten, zegt technologiefederatie Agoria, die ook de fabrikanten, invoerders en installateurs van individuele verwarmingstoestellen vertegenwoordigt. Om de negatieve impact van huishoudelijke houtverbranding op de luchtkwaliteit en de gezondheid te beperken, maken Agoria en de Vlaamse overheid alvast werk van een Green Deal, met als belangrijkste doelstelling om de bijdrage van kachels aan de fijnstofproblematiek op zowel korte als lange termijn te verminderen. Guy Gommeren en Patrick Van den Bossche, experten bouwtechnologie en duurzaamheid bij Agoria, lichten de precieze inhoud van de Green Deal toe.
WAAROM EEN GREEN DEALHUISHOUDELIJKE HOUTVERWARMING?
De Green Deal Huishoudelijke Houtverwarming is een initiatief van de Vlaamse overheid
en Agoria CIV. Daarnaast hebben nog 24 partners – waaronder het Departement Omgeving, de Vlaamse milieumaatschappij (VMM), het Vlaams Energieagentschap (VEA), de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), de bosgroepen enz. – de Green Deal ondertekend. Het idee achter de Green Deal Huishoudelijke. Houtverwarming ontstond in 2016, toen er in de media heel wat negatieve berichtgeving rond (hout)kachels en haarden circuleerde. “Die persaandacht heeft onmiddellijk impact gehad op onze leden. Als consumenten iets negatiefs lezen over een product, gaan ze het immers niet meer aanschaffen”, zegt Guy Gommeren. “Ook mensen die al een kachel hadden, stelden een vervanging uit, want ze waren bang dat er een totaalverbod zou komen. Dus de fijnstofemissies gingen ook niet omlaag. Daarom hebben we in maart 2017 overlegd met de Vlaamse overheid om te kijken of wij – als aanvulling op de bestaande regelgeving en initiatieven (zie kader Huidige Belgische regelgeving) – actie konden ondernemen.”
“HET ACTIEPLAN VAN DE GREEN DEAL
STEUNT OP DRIE PIJLERS:
HET PRODUCT, DE GEBRUIKER
EN HET WERK VAN DE INSTALLATEUR”
Patrick Van den Bossche
Hoofdexpert milieu Agoria
“Al snel werd duidelijk dat het instrument van een Green Deal het beste was om te zorgen dat de bijdrage van de fijnstofemissies van kachels zou dalen, met een duidelijk politiek signaal dat hout stoken niet verboden zou worden. Ondertussen zijn we een goede twee jaar verder en hebben
we reeds een hele weg afgelegd.”
DOELSTELLING
De belangrijkste doelstelling van de Green Deal is om de uitstoot van huishoudelijke houtverwarming te halveren tegen 2030. “Dat is een erg ambitieuze doelstelling, want een oude kachel stoot ongeveer 12,5 keer meer fijnstof uit dan een nieuw model en naar schatting 62% van het totale kachelpark is ouder dan tien jaar”, weet Patrick Van den Bossche. Om dat te realiseren, bestaat de Green Deal uit een actieplan gesteund op drie pijlers: het product, het gebruik en de installatie (alsook het onderhoud uitgevoerd door de installateur). Het volstaat immers niet dat een kachel milieuperformant is, het toestel moet ook op een correcte manier geïnstalleerd en gebruikt worden. De mogelijkheden om op zowel korte als lange termijn tot verbetering te komen, worden onderzocht in verschillende werkgroepen. “Maar uiteindelijk zal het aan de Vlaamse
overheid zijn om de resultaten van de studies binnen de Green Deal om te zetten in een concreet beleid.”
VERBETERING HUISHOUDELIJKE HOUTSTOOK OP KORTE TERMIJN
Uitfasering oude kachels
Om huishoudelijke houtstook op korte termijn te verbeteren, wordt in de eerste plaats onderzocht in welke mate de uitfasering van vervuilende kachels haalbaar is. Daarvoor is men onder andere bezig aan een actualisatie van het kachelpark. Er moet immers worden bepaald welke toestellen écht verouderd zijn en dus moeten worden vervangen. “Voorlopig ligt de grens op een leeftijd van tien jaar, maar het kan natuurlijk dat iemand tien jaar geleden een erg performante kachel heeft gekocht die daardoor nog steeds voldoet aan de voorwaarden”, aldus Van den Bossche. Om kachels die te vervuilend zijn, uit de handel te kunnen halen, worden bestaande systemen in verschillende landen geanalyseerd om zo ook een model voor Vlaanderen te ontwikkelen. “In Duitsland is er bijvoorbeeld een systeem in voege dat de schoorsteenveger verplicht om de schouw te keuren. Hij heeft tevens de bevoegdheid om op te treden als een oude kachel niet meer voldoet aan de normen en kan hem buiten gebruik stellen.”
Huidige Belgische regelgeving en andere initiatieven
Het is echter niet zo dat de regelgeving
rond kachels voor de opstart van de Green
Deal een lege doos was. “In België is het
Koninklijk Besluit Fase III versneld omgezet”,
merkt Van den Bossche op. “Dat betekent
dat nieuwe kachels volgens de normen
EN 13240 (voor hout- en kolenkachels met
open voorkant) en EN 13229 (voor houten kolenkachels met gesloten voorkant)
moeten voldoen aan een bepaald rendement en aan een bepaalde uitstoot van fijn
stof. Binnen dat kader heeft de federale
overheid verschillende marktcontroles uitgevoerd. Een aantal toestellen bleken niet te
voldoen aan de opgelegde ecodesignrichtlijnen en die werden dan ook van de markt gehaald.”
“Daarnaast zijn producenten verplicht om
de milieuperformantie van hun toestellen te
registreren in een database. Die database
is ook toegankelijk voor de consument. De
instroom in de Belgische markt is dus eigen
lijk reeds gereglementeerd, waardoor we
zeker zijn dat er enkel performante
toestellen opkomen.”
Een andere, reeds bestaande maatregel is
het vervangbeleid en de bijhorende premie
voor de overstap van een hout- naar een
gaskachel. Daarnaast heeft het Departement Omgeving de campagne Stook Slim
gelanceerd, waarbij aan de consument tips
worden gegeven over het correcte gebruik
van een kachel.
Geen weg naar tweedehandsmarkt
Bij het uitfaseren van oude kachels is het
natuurlijk uitermate belangrijk dat er maatregelen komen waardoor vervuilende, oude
toestellen niet op de tweedehandsmarkt kunnen
terechtkomen. “Zonder degelijk beleid zal dit
moeilijk te realiseren zijn, maar sommige leden
van Agoria hebben succesvol een eigen
premiesysteem geïmplementeerd om eigenaars
van oude kachels over de streep te trekken om
die te vervangen. Hierbij werd de deur van de
kachel gescheiden ingezameld, waardoor het
technisch onmogelijk wordt om deze nog op
de tweedehandsmarkt te verkopen”, zegt Van
den Bossche.
BBT-studie
Een ander onderdeel van de werkgroep is een
onderzoek naar de Best Beschikbare Technieken (BBT). Die studie onderzoekt welke technologieën bestaan en welke daarvan de beste
(of minst vervuilende) zijn, zonder tot excessieve kosten te leiden voor de consument.
“De BBT-studie is nu al een tijdje aan de gang
en we hebben gemerkt dat de beste technieken vooral zaken zijn die zorgen voor een
optimale verbranding door middel van automatisatie. Daardoor wordt de gebruiker min of
meer uitgeschakeld”, weet Van den Bossche.
“De BBT-studie zal samen met de studie rond
de uitfasering van oude kachels een goed
kader geven over waarop Vlaanderen moet
inzetten om de markt versneld te verbeteren.”
Opleiding gecertificeerd installateur
Daarnaast werd gewerkt aan de opleiding om
tot gecertificeerde installateurs te komen. “We
hebben een hele opleiding klaar om de installateurs te laten certificeren. Die is ontwikkeld
vanuit de sector zelf, want daar zitten ook de
nodige competenties”, zegt Gommeren. “Ook
hier zal er een beleid moeten zijn om te
zorgen dat de consument verplicht een gecertificeerde installateur gebruikt, dit om te zorgen
voor een goede installatie van een milieuperformant toestel. Het is wel nog afwachten
wanneer dat certificaat er precies zal zijn,
want dat moet via het VEA verlopen.”
Gemakkelijk juist toestel kiezen
“Het gebeurt nog al te vaak dat mensen een
kachel kiezen die een veel te groot vermogen
heeft voor de ruimte die moet worden
verwarmd. Daardoor wordt het snel te warm
en gaat men beslissen om heel zacht te stoken,
maar dat zorgt net voor een grotere emissie.
De verhouding tussen het vermogen van het
toestel en de warmtevraag is dus superbelangrijk. Ook hier speelt de installateur een cruciale
rol. Dit element zal dan ook voorzien worden
in de opleiding van gecertificeerde installateur”, besluit Van den Bossche.
KENNISOPBOUW
Op lange termijn is vooral kennisopbouw
noodzakelijk. De actualisatie van het
kachelpark – waarover eerder reeds sprake –
zal tevens worden gebruikt om de bestaande
emissie-inventaris verder te verfijnen. Bij de
actualisatie wil men ook opnemen hoe vaak
een houtkachel wordt gebruikt, want 95% van
de mensen met een kachel in huis gebruikt die
enkel als bij- of sfeerverwarming.
“Ook het houtgebruik zal worden gemeten,
want men moet kiezen voor het juiste hout met
de juiste vochtigheid, de vochtigheid kunnen
controleren, het hout goed kunnen aansteken
en het ook goed kunnen stoken enz.”
“Rond het verbranden van hout zijn
ook nog heel wat misvattingen. Zo gaat men er dikwijls van uit dat men veel hout nodig heeft om een kachel goed te laten branden. Die instelling leidt echter snel tot te veel hout, waardoor het energierendement daalt en er juist meer fijnstof wordt uitgestoten”, aldus Van den Bossche.
VISIEONTWIKKELING
Volgens Van den Bossche moeten we ons in ieder geval ook goed afvragen waar Vlaanderen naartoe wil. Daarom wordt ook een overzicht gemaakt van alle verschillende beleidskaders en wat de mogelijke impact van een bepaald beleid zou zijn. “Dat is bijvoorbeeld het klimaatbeleid, want het verbranden van hout is nog steeds CO2- neutraal en levert toch wel 20% van de Vlaamse hernieuwbare energie. De andere kant van de medaille is dan natuurlijk dat er bij
het verbranden van hout fijnstof wordt uitgestoten.”
“Ook bosbeheer wordt in dat kader onderzocht, want het beheer van bossen zorgt
sowieso voor afvalhout dat gedeeltelijk als
brandhout kan worden verkocht. Voor de financiering van het onderhoud van bossen is het
verkopen van brandhout een belangrijk
gegeven om dit nog mogelijk te maken.”
ACTIES IN DE BREEDTE
Ten slotte zijn er ook acties in de breedte
nodig, zoals het ontwikkelen van een registratiesysteem voor bestaande en nieuwe huishoudelijke houtstooktoestellen, en het ontwikkelen
van een globale communicatiestrategie (met
sensibilisering) rond houtverbranding.
Ook de uiteindelijke wetgeving die zal worden
opgesteld door de Vlaamse overheid (en
misschien ook de federale), behoort tot dit
onderdeel van het actieplan.
VERVANGBELEID
Om effectief tot een vervangbeleid te komen,
is het wachten op de volgende Vlaamse regering, maar binnen de Green Deal zijn ze wel al bezig om de grote lijnen van het beleid uit te tekenen.
Het is bijvoorbeeld zeker mogelijk om daaraan het
voordeel van een premie te koppelen.
“Voor Agoria is het echter veel
belangrijker om een positief signaal te
geven aan de markt dat het verbranden van
hout nog steeds mogelijk is en ook mogelijk
moet blijven. Sommige bedrijven hebben zoals
reeds eerder gesteld zelf beslist om een premie
te geven, wat duidelijk aanzet tot een evolutie
naar milieuperformante kachels”, besluit
Gommeren.
