Hoe hard je ook stookt, een kachel met een te klein vermogen zal nooit voldoende warmte produceren om de gewenste temperatuur te bereiken. Omgekeerd moet je bij een kachel met een te groot vermogen al heel snel de luchttoevoer sterk beperken om het niet té warm te krijgen. Bij gebrek aan zuurstof brandt het hout dan minder fel. De temperatuur zakt, maar de verbranding verloopt niet langer optimaal, zodat de rook meer ongezonde stoffen bevat en een onaangename geur verspreidt. Kun je de luchttoevoer zelden of nooit zo goed als volledig openzetten zonder dat het in huis meteen bloedheet wordt, dan is het vermogen van je kachel duidelijk veel te groot. Je doet er dan goed aan om uit te kijken naar een andere kachel. Vraag advies aan een verkoper die van wanten weet en je oude kachel eventueel wil overnemen. Een kachel met het juiste vermogen zal bovendien veel minder brandstof verbruiken.

2. Vermijd open haarden

Een open haard trekt warmte weg uit de ruimte, geeft gevaarlijke stoffen in het binnenmilieu, en kan brand veroorzaken als er brandend materiaal wegspingt.

3. Zorg voor een goede plaatsing van je schoorsteen

Vuur heeft zuurstof nodig. De schoorsteen trekt lucht uit je woning aan en voert verbrandingsgassen af. Dat lukt alleen met een schoorsteen die boven de nok van het dak en aanpalende gebouwen uitsteekt. Bovendien moet de diameter van het schoorsteenkanaal aan je kachel zijn aangepast. Anders trekt de schoorsteen slecht en vergroot het risico op een schoorsteenbrand. Laat je schoorsteen plaatsen door een specialist; hij zorgt ervoor dat er geen hoeken in het afvoerkanaal voorkomen.

4. Pas de aanbevelingen van de fabrikant toe.

Dit lijkt vanzelfsprekend, maar door de snelle evolutie op het vlak van ontwikkeling en performantie, kan het gebruik tussen verschillende modellen wijzigen. Gebruik ook enkel de brandstof die door de fabrikant is voorzien.

5. Zet de luchttoevoer van je kachel niet altijd volledig open

Zet de luchttoevoer volledig open wanneer je de kachel aanmaakt. Zodra het vuur goed brandt, verminder je de luchttoevoer een beetje. Let erop dat de vlammen niet kleiner worden. Als de kachel of te veel zuurstof aanzuigt, brandt het hout te fel. Het krijgt niet de tijd om volledig te verbranden en de schoorsteen zuigt vonken aan. Maar ook als het vuur te weinig zuurstof krijgt, bevat de rook meer roetdeeltjes en andere schadelijke stoffen, zoals koolmonoxide.

6. Gebruik de as van je kachel niet als meststof in de moestuin

De as van je kachel maakt de groenten ongezond en vervuilt het grondwater. As van hout bevat altijd schadelijke stoffen, zoals dioxines. Planten halen die via hun wortels uit de bodem en slaan ze op. Laat de as van je kachel buiten in een afgesloten, onbrandbare container afkoelen en geef dit afval mee met het huisvuil.

7. Maak je kachel niet aan met krantenpapier

De rook is ongezond: het papier is bedrukt en de inkt brandt gewoon mee op. Geef je oud papier en karton mee met de selectieve huis-aan-huisophaling, zodat het kan worden gerecycleerd. Je steekt je kachel best aan met aanmaakhout of natuurlijke aanmaakblokjes.

8. Leg bij het aanmaken van je kachel het meest brandbare materiaal bovenaan

Het lijkt onlogisch, maar het is niettemin de beste methode. Het duurt soms iets langer voor de kachel goed brandt, maar er komen bij het aansteken minder schadelijke stoffen vrij. Dat komt doordat minder hout onvolledig verbrandt. In landen waar heel veel mensen hout stoken, zoals Zwitserland of Zweden, wordt deze techniek steeds meer toegepast. In dit filmpje ziet u hoe u het best uw kachel van bovenaan kunt aansteken (de zogenaamde ‘top-down’ of ‘Zwitserse’ methode’) en wat daarvan de voordelen zijn.
Vermijd ook contact tussen het hout en de wanden van de kachel, om roetvorming op de wanden te voorkomen. Gebruik ook enkel hout met de juiste afmeting, aangeraden door de fabrikant.

9. Voeg regelmatig kleine hoeveelheden hout toe en sluit de deur zo snel mogelijk

Op deze manier brandt het vuur optimaal en komen er zo weinig mogelijk schadelijke stoffen in de woonruimte.

10. Laat je schoorsteen minstens één keer per jaar vegen

Om het risico op een schoorsteenbrand uit te sluiten, zit er maar één ding op: laat je schoorsteen minstens één keer per jaar grondig vegen, bij voorkeur door een vakman. Voor individuele stooktoestellen is het reinigen van de schoorsteen niet verplicht maar ten zeerste aan te raden. Maak ook de wanden van je kachel regelmatig schoon. Een regelmatig onderhoud zal immers mogelijke defecten voorkomen, lagere stookkosten opleveren en uiteraard ook zorgen voor minder milieuverontreiniging. U kan ook best uw huurcontract of brandverzekeringspolis nakijken. Het zou kunnen dat men daarin bepaalde verplichtingen in verband met een schouwreiniging heeft opgenomen.
Heel veel mensen geloven dat aardappelschillen verbranden de schoorsteen proper houdt, maar onderzoek wees uit dat dit geen enkel effect heeft. Ook de speciale producten die hier en daar te koop zijn, werken helemaal niet of maar een heel klein beetje. Het is mogelijk dat het jaarlijks schoorsteenvegen toch verplicht is, nl. indien dit in het gemeentelijke politiereglement is opgenomen.

11. Verbrand geen samengesteld hout (bv. triplex en vezelplaat) in de houtkachel

Samengesteld hout bevat lijm en andere kunststoffen. De verbranding ervan veroorzaakt veel luchtverontreiniging en roetaanslag. Om geurhinder, gezondheidsproblemen en een schoorsteenbrand te voorkomen, mag je dit soort hout niet verbranden.

12. Laat (snoei)hout voldoende drogen vooraleer je het gebruikt

Hazelaar bijvoorbeeld levert één van de beste soorten brandhout op. Het moet natuurlijk wel goed droog zijn, net zoals alle andere soorten brandhout. Na twee jaar onder een afdak is dat zeker het geval.

Je twijfelt? Sla dan twee stronken tegen elkaar. Levert dat een doffe klank op, dan is het hout nog te vochtig. Een heldere klank bewijst dat het hout nagenoeg geen vocht meer bevat.

13. Twijfel je of je goed of fout stookt? Kijk naar je schoorsteen.

Als de rook uit je schoorsteen wit of vrijwel onzichtbaar is, ben je goed bezig. De rook bestaat dan immers vrijwel uitsluitend uit waterdamp. Donkere rook is een alarmsignaal. Je verbrandt dan afval of nat hout. Dat zie je niet alleen, je ruikt het ook!

14. Sluit nooit de luchttoevoer van je houtkachel af als de temperatuur te hoog oploopt

Door de luchttoevoer grotendeels af te sluiten, ontstaan twee problemen:

• de schoorsteen trekt minder goed
• de rook bevat meer ongezonde stoffen.

Het vuur krijgt dan te weinig zuurstof en verstikt. De verbranding is onvolledig en er ontstaat CO of koolmonoxide.

Jaarlijks maakt CO slachtoffers.

15. Sluit na enkele minuten de luchttoevoer als het vuur gedoofd is en er enkel assen overblijven.

Zo vermijd je warmteverlies via de schoorsteen.